نرم افزار MRP چیست؟

نرم افزار MRP مخفف Material Requirements Planning Software و خودِ MRP به معنای برنامه‌ریزی مواد مورد نیاز و یک روش برنامه‌ریزی است. سیستم MRP برای دیجیتالی کردن فرایندهای برنامه ریزی تولید و کمک به افزایش بهره‌وری و کارایی این روش در کارخانه‌ها معرفی و تولید شد. همچنین نقش دیگر این نرم افزار در سازمان‌ها کمک به بهینه‌سازی فرایندهای تولید و نظارت و مدیریت دقیق بر آن‌هاست. در این مقاله قصد داریم ابتدا نگاهی به برنامه ریزی MRP و چیستی آن بیندازیم و سپس به سراغ ویژگی‌های نرم افزار MRP برویم.

سیستم برنامه‌ریزی مواد مورد نیاز تولید از قدیمی‌ترین سیستم‌های کامپیوتری در صنایع است. به‌دنبال نفوذ فناوری در صنایع و احساس نیاز کسب‌وکارهای تولیدی به وجود سیستمی که بتواند فرایندهای برنامه‌ریزی و مدیریت کارخانه و نظارت بر آن‌ها را دقیق و مستمر انجام دهد این روش برنامه‌ریزی که ریشه آن به انقلاب صنعتی برمی‌گردد دیجیتالی شد و در قالب نرم‌ افزار در اختیار کسب‌‌وکارها قرار گرفت. همچنین می‌توانید مقاله مدیریت تولید و نقش نرم افزار تولید در آن را مطالعه کنید.

روش برنامه‌ریزی MRP در اصل برای پاسخ به این سه سوال طراحی شد:

چه چیزی مورد نیاز است؟

چقدر مورد نیاز است؟

چه زمانی مورد نیاز است؟

سیستم MRP برای بررسی اجزای تشکیل دهنده کالای ساخته‌شده مثل قطعه‌ها، مواد خام و دیگر اجزای آن، فرایند تولید را از آخر به اول بررسی می‌کند. یعنی کالای ساخته‌شده را در نظر می‌گیرد و مرحله به مرحله آن را در مراحل تولید به عقب می‌برد تا تمام اجزای آن را تحلیل و بررسی کند. در نهایت وقتی تمام قطعات، مواد اولیه و اجزای مورد نیاز برای ساخت محصول مشخص شد، مسیر تامین و برنامه‌ریزی برای تولید را تعریف و مشخص می‌کند. سیستم MRP به کسب‌‌وکارهای تولیدی اجازه می‌دهد موجودی انبار خود را با توجه به وضعیت عرضه و تقاضا مدیریت و از بروز اتفاق‌های غیرمنتظره مانند اتمام ناگهانی موجودی مواد و... جلوگیری کنند.

فرایندهای نرم افزار MRP

نرم افزار MRP چهار فرایند اصلی دارد که برای مدیریت و نظارت بر فرایندها از آن‌ها استفاده می‌کند:

برآورد تقاضا و مواد مورد نیاز برای تولید آن. قدم آغازین در نرم‌ افزار MRP مشخص کردن سفارش‌های مشتریان و مواد و قطعات لازم برای تکمیل آن است. MRP با استفاده از لیست مواد (BoM)، که لیستی است شامل مواد خام، قطعات و اجزای مورد نیاز برای تولید، مجموع قطعات و مواد مورد نیاز را به ساده‌ترین شکل تعریف و تولید را آغاز می‌کند.

بررسی سفارش با موجودی انبار و منابع در دسترس. در قدم بعدی نرم افزار MRP به بررسی موجودی فعلی انبار می‌پردازد. پس از آن این موجودی را با توجه حجم و نوع سفارش به خط‌های تولید تخصیص می‌دهد. به زبان ساده‌تر نرم افزار MRP موجودی انبار را دقیقا به حوزه‌هایی که نیاز است اختصاص می‌دهد و از اتلاف آن جلوگیری می‌کند.

برنامه‌ریزی تولید. بعد از این‌که منابع مورد نیاز به بخش‌های مختلف تخصیص داده شدند، برنامه زمانی تولید و تعداد نفرات درگیر در فرایندهای آن توسط سیستم MRP مشخص می‌شود.

پایش فرایند. در مرحله پایانی، فرایندها به‌منظور جلوگیری از توقف و بروز خطا به‌طور مستمر پایش می‌شوند. بروز خطا در هر مرحله‌ای کاملا توسط نرم افزار پایش و دلیل یا دلایل آن به اطلاع مدیران خط و تولید می‌رسد.

ویژگی‌های نرم افزار MRP

بعد از آشنایی با روش برنامه ریزی مواد و نرم افزار MRP به سراغ ویژگی‌های اصلی این نرم افزار می‌رویم. در ادامه کلیدی‌ترین ویژگی‌های نرم افزار MRP را بررسی می‌کنیم. این نرم افزار به دلیل پیچیدگی و گستردگی‌اش نمی‌تواند به چند سیستم و زیرسیستم خاص محدود شود. فرایند تولید فرایندی سیستمی‌ست که خروجی هر مرحله را به عنوان ورودی مرحله بعدی در نظر می‌گیرد. حال اگر در هر بخشی از فرایند تولید خروجی دچار عیب و خطا باشد، تمام فرایند تولید درگیر می‌شود. مهم‌ترین و کلیدی‌ترین ویژگی‌های نرم افزار MRP از این قرارند:

• امکان تعریف لیست مواد
• امکان برنامه‌ریزی برای ابعاد گسترده‌تر کسب‌وکار
• امکان برنامه‌ریزی ظرفیت تولید
• امکان طراحی سه‌بعدی و رایانه‌ای
• امکان مدیریت قراردادها
• امکان کنترل هزینه
• امکان تعریف روش‌های قیمت‌گذاری
• امکان کنترل موجودی و مدیریت زنجیره تامین
• امکان تعریف برنامه‌ریزی مواد مورد نیاز
• امکان تعریف برنامه تولید
• امکان مدیریت پروژه
• امکان مدیریت فرایند خرید
• امکان تحلیل فروش

حالا به سراغ توضیحی کوتاه درباره هرکدام از این ویژگی‌ها برویم. البته در نظر داشته باشید برخی کسب‌وکارها فرایندهای خاص و منحصر به خود را دارند که معمولا مدیریت آن را با سفارشی‌سازی برطرف می‌کنند. موارد بالا ویژگی‌هایی است که معمولا یک سیستم MRP در حالت عادی و بدون هیچ سطحی از سفارشی‌سازی آن‌ها را در خود دارد.

 لیست مواد

لیست مواد (BoM) لیستی از تمام اجزا و قطعاتی‌ست که برای تولید محصول نهایی استفاده می‌شوند. این لیست در سیستم MRP شامل نام قطعات، هزینه‌ها، حجم و غیره است. لیست مواد می‌تواند برای تولید، مونتاژ، تعمیر، جایگزینی و به‌طورکلی هر نوعی از عملیات‌ تولیدی به‌کار رود.

برنامه‌ریزی کسب‌وکار

برنامه‌ریزی کسب‌وکار بسیار گسترده‌تر از برنامه‌ریزی تولید است و گستره آن تمام جنبه‌های سازمان است. این برنامه‌ریزی شامل استخدام نفرات جدید، حقوق و دستمزد، مدیریت مالی و تمام متغیرهای اثرگذار بر فرایند تولید است.

برنامه‌ریزی ظرفیت تولید

برنامه‌ریزی ظرفیت تولید در نرم افزار MRP در اصل یک تحلیل جامع و کامل از وضعیت عرضه و تقاضا، ماشین‌آلات و وضعیت خطوط تولید است. این برنامه‌ریزی به کسب‌وکارهای تولیدی اجازه می‌دهد به نقطه بهینه تولید در یک دوره زمانی مشخص دست پیدا کنند.

امکان طراحی کامپیوتری

فرایند طراحی نمونه‌های آزمایشی فرایندی زمان‌بر و هزینه‌بر است. این نمونه‌های اولیه به‌خصوص اگر از لحاظ برآورد هزینه و نوع اجرا به آسانی قابل برنامه‌ریزی نباشند ممکن است به‌جای سودآوری برای سازمان آن را به سمت زیان‌دهی ببرد. سیستم MRP‌ای که به نرم افزار طراحی مجهز است به‌ آسانی لیست مواد مورد نیاز را مشخص و ظاهر محصول را نیز دقیق و با جزئیات طراحی می‌کند. در کنار تمام این ویژگی‌ها امکان طراحی کامپیوتری به سازمان‌ها اجازه می‌دهد پیش از تولید هر نوع محصولی کاملا از هزینه‌ها و فرایندهای تولید آن آگاه شوند.

مدیریت قراردادها

قراردادهایی که با کارکنان، تامین‌کنندگان، شرکا و مشتریان منعقد می‌شود جزء مهمترین تعهدات و مطالبات سازمان‌ هستند. در کنار بارِ هزینه‌ای و درآمدی این قرارداد‌ها، آن‌ها برای کسب‌‌وکار بار حقوق و تعهدی نیز ایجاد می‌کنند. مدیریت موثر این قراردادها و شفاف و در دسترس بودن آن‌ها به سازمان کمک می‌کند همواره تعهدات خود را دقیق و به‌موقع انجام دهد. همچنین باعث می‌شود مطالبات و حقوق کسب‌‌وکار نیز اتلاف نشود. یکی از ویژگی‌های نرم افزار MRP کمک به مدیریت زنجیره تامین است. مدیریت قراردادها از آن‌جایی که مستقیما با درآمد و تعهدات سازمان سروکار دارد یکی از بخش‌های مهم و کلیدی این نرم افزار است.

کنترل هزینه

کنترل هزینه به فرایند محاسبه هزینه‌های مربوط به کارگران، تولید، انبار و به‌طورکلی هر هزینه‌ای که در سازمان اتفاق می‌افتد گفته می‌شود. برای کنترل هزینه‌ها پیدا کردن راه‌های اثربخش الزامی است. یکی از این راه‌ها استفاده از سیستم MRP است.

 روش‌های قیمت‌گذاری

چهار روش اصلی که تولیدکنندگان برای قیمت‌گذاری از آن استفاده می‌کنند عبارتند از: لایفو، فایفو، روش میانگین و هزینه استاندارد. فارغ از این‌که کدام‌یک از این روش‌ها در کسب‌وکار استفاده می‌شود. به‌کارگیری نرم افزار MRP که امکان تعیین روش قیمت‌گذاری را به شما بدهد می‌تواند ابزار مناسبی برای سرعت بخشی به محاسبات شما باشد.

‌کنترل موجودی

کنترل موجودی شامل مدیریت انبار، مدیریت زنجیره تامین، تامین سفارشات و تمام فرایندهای مربوط به ورود و خروج کالا از انبار است. مدیریت موجودی در سیستم MRP به کسب‌‌وکارهای تولیدی اجازه می‌دهد همواره بر موجودی مواد نظارت داشته باشند و بهترین تامین‌کنندگان را انتخاب کنند.

برنامه‌ریزی مواد مورد نیاز

برنامه‌ریزی برای نگه‌داشتن سطح مشخصی از موجودی، تولید و تمام جنبه‌های مربوط به آن را در این حوزه طبقه‌بندی می‌کنند. سیستم MRP که خود موضوع این مقاله است حوزه‌ای بسیار گسترده است و در این چند خط و در این مقاله جای نمی‌گیرد.

برنامه تولید

این‌که سرعت تولید کالاها برای تکمیل سفارشات چقدر باشد، برای تولید به چه اجزایی نیاز داریم و چه بخش‌هایی باید درگیر تولید یک کالای خاص باشند همگی به برنامه تولید برمی‌گردند و زیر مجموعه آن هستند. سیستم MRP این برنامه‌ریزی را دقیق و دیجیتالی پیش می‌برد و امکان بروز خطای انسانی را به حداقل می‌رساند.

مدیریت پروژه

تولید بدون مدیریت پروژه مانند خودرویی است که دو چرخ دارد. مدیریت پروژه سازمان‌دهی تمام تیم‌ها برای به انجام رساندن اهداف براساس بودجه و زمان مشخص است.

مدیریت خرید

یکی‌دیگر از اصطلاحات رایج در مدیریت زنجیره تامین، مدیریت خرید است. مدیریت خرید شامل فرایند تهیه مواد اولیه با حجم و قیمت مناسب است. خرید بهینه منجر به قیمت رقابتی و تولید بهینه‌تر می‌شود و برای کسب‌وکارهای تولیدی اهمیت زیادی دارد. نرم افزار MRPای که به سیستم مدیریت خرید مجهز است به صنایع اجازه مدیریت و نظارت شفاف بر روند خرید مواد را می‌دهد باعث می‌شود تا آن‌ها تولیدی بهینه‌تر و به‌هنگام‌تر داشته باشند.

تحلیل فروش

تجهیز نرم‌ افزار MRP به امکان تحلیل فروش به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا فروش خود را در طول زمان تحلیل کنند. استفاده از این ویژگی امکان برنامه‌ریزی دقیق برای آینده را به سازمان‌ها می‌دهد. با تحلیل فروش، کسب‌وکارها می‌توانند درآمد فصلی خود را به تفکیک داشته باشند و با توجه به سابقه تاریخی موجود برای آینده برنامه‌ریزی کنند. سیستم MRP دقیق می‌تواند به خط تولید امکان دهد تا تولید را دقیقا مطابق با نیازهای کسب‌وکار پیش ببرند.

آموزش نرم افزار mrp

آموزش بخش مهمی از کار با هر نرم افزاری را تشکیل می‌دهد. آموزش نرم افزار mrp هم از این موضوع جدا نیست و آموزش آن برای استفاده صحیح‌تر و کاربردی‌تر از آن لازم است. آموزش نرم افزار mrp شاید موضوعی نباشد که خیلی با آن سروکار داشته باشیم. اما بهتر است بدانید اگر روزی نیاز به آن داشتید، یک آموزش خوب باید چه ویژگی‌ها و چارچوب‌هایی داشته باشد؟

اول، آموزش چارچوب‌ها

آموزش نرم افزار mrp در گام نخست باید چارچوب‌های اصلی و مفهومی را توضیح دهد. بدون اطلاع از مفاهیم اصلی، نمی‌توان از اصطلاحات این نرم افزار و خود مفهوم mrp به درستی سردرآورد. پس یک آموزش نرم افزار mrp اصولی باید با آموزش چارچوب‌ها و مفاهیم اصلی همراه باشد. 

دوم، آموزش کاربردها

یک دوره اصولی آموزش نرم افزار mrp بعد از پرداختن به مفاهیم اصلی و ابتدایی باید شروع به آموزش کاربردها کند. کاربردهای نرم افزار mrp برای صنایع تولیدی بسیار مهم است. از این‌رو آشنایی با آن‌ها برای مدیران و تصمیم‌سازان سازمان بسیار مهم است. آموزش نرم افزار mrp در گام دومش باید به بررسی کاربردها بپردازد. 

سوم، آموزش قابلیت‌ها

هر نرم افزار و سیستمی، قابلیت‌ها و ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد. آموزش این قابلیت‌ها به کاربران بخش مهم دیگری از آموزش نرم افزار mrp است. این آموزش باید به‌گونه‌ای باشد که تمام قابلیت‌های را پوشش دهد و بتواند کاربران را به‌راحتی با قابلیت‌های مختلف آشنا کند. 

چهارم، دریافت بازخورد از آموزش‌ها

یکی از مهم‌ترین بخش‌های آموزش، دریافت بازخورد از نحوه کیفیت ارایه آن است. آموزش نرم افزار mrp باید به‌گونه‌ای باشد که بتواند تمام این نیازها را پوشش دهد و با استفاده از روش‌های بازخوردگیری، از کاربردی بودن آن مطمئن شود. 

آموزش به‌طورکلی و آموزش نرم افزار mrp به‌طور خاص یکی از مهم‌ترین فعالیت‌هایی است که در هر کسب‌وکار تولیدی باید انجام شود. بعد از مجهز شدن به یک نرم افزار mrpِ، اولین کاری که باید انجام دهید نه پیاده‌سازی آن که آموزش آن به کارکنان است. 

«ثمر»، تولید هوشمند

نرم افزار مدیریت تولید ثمر، با داشتن داشبوردهای تخصصی و ارایه سیستم‌های کاربردی به کارخانه‌ها و مدیران آن‌ها امکان می‌دهد تا تمام فرایندهای خود را دقیق و به‌هنگام پیش ببرند. از برنامه‌ریزی مواد اولیه و تعریف ایستگاه‌های کاری تا برنامه‌ریزی خطوط تولید و تحویل به انبار در نرم افزار ثمر با چابکی و انعطاف‌پذیری بالایی انجام می‌شود. این نرم افزار هوشمند به شما امکان می‌دهد با چند کلیک فرایندهای تولید سازمان‌تان را تعریف، پایش و مدیریت کنید.

با ثمر شوید