کارخانه دیجیتال

کارخانه دیجیتال زاده انقلاب چهارم صنعتی‌ست. انقلابی که استفاده از فناوری‌های پیشرفته و نوین را به حوزه‌های مختلف تولید و صنعت آورد و دیجیتالی کردن فرایندهای آن‌ها را شعار خود قرار داد. انقلاب صنعتیِ اول پس از اختراع ماشین بخارِ جیمز وات به سال ۱۷۸۴ در بریتانیا آغاز شد. پس از آن و با استفاده گسترده از انرژی برق در صنایع، انقلاب صنعتی دوم و تولید انبوه کالاها به رهبری هنری فورد آغاز شد. با ورود فناوری‌های کامپیوتری به صنایع و آغاز به‌کارگیری فناوری در آن‌ها تولید مکانیزه جای خود را در صنایع باز کرد و به این ترتیب شاهد وقوع انقلاب سوم صنعتی در جهان بودیم. شالوده‌های انقلاب چهارم صنعتی در آلمان شکل گرفت. الگویی که در این کشور ارایه شد استفاده همه‌جانبه از فناوری در تولید را دیکته می‌کند. به عبارت دیگر به‌کارگیری جدیدترین فناوری‌ها در خط تولید و تمام دیجیتالی کردن کارخانه‌ها و خط تولید اصلی‌ترین هدفی‌ست که صنایع در انقلاب چهارم صنعتی دنبال می‌کند. برنامه تولید یکی از این فناوری‌هاست که به صنایع اجازه می‌دهد تمام فرایندها و مراحل خود را از برنامه ریزی تولید تا ارسال به انبار را دیجیتالی و مکانیزه کنند.

کارخانه دیجیتال در نتیجه انقلاب چهارم صنعتی وارد فرهنگ لغت سازمان‌ها شد. در یک تعریف ساده از کارخانه دیجیتال به این مفهوم برمی‌خوریم؛ «یکپارچگی تمام مدل‌های دیجیتال در فضای کارخانه‌ها و جایگزینی فرایندهای دستی و سنتی با دیجیتالی و مکانیزه». ابزارهای زیادی در نتیجه دیجیتالی شدن کارخانه‌ها در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد. افزایش سرعت و چابکی فرایندها، یکپارچگی تمام سیستم‌ها با برنامه‌های استراتژیک کسب‌وکار و شفاف و در لحظه بودن اطلاعات همگی نتیجه‌ استفاده از فناوری‌های نوین در کارخانه‌هاست.

سه حوزه اصلی کارخانه دیجیتال

نرم افزار تولید زیرساخت اصلی حرکت به سمت کارخانه دیجیتال است. کارخانه دیجیتال بر سه حوزه اصلی چرخه عمر محصول، تولید هوشمند و مدیریت زنجیره تامین تاثیر اصلی خود را می‌گذارد. هرکدام از این سه حوزه نیز البته تاثیر خاص خود را بر تمام فرایند تولید می‌گذارند. برای مثال در حوزه چرخه عمر محصول اثرگذاری فرایندهای دیجیتال شامل سیستمی شدن مراحل طراحی محصول، بهبود فرایندهای خطوط تولید و افزایش سطح رضایت مشتری می‌شود. وجود ابزارهای دیجیتال علاوه‌بر این‌که سرعت هرکدام از این مراحل را افزایش می‌دهد باعث تولید جریان شفاف اطلاعات می‌شود که عملکرد تک‌تک واحدهای درگیر در فرایند تولید را بهبود می‌دهد.

تاکید تولید هوشمند بر به‌کارگیری ماشین‌آلات، سنسورها و تجهیزاتی‌ست که با استفاده از فناوری قابلیت پردازش داده و تصمیم‌گیری براساس ورودی و محرک‌های محیطی را دارند. این ابزارها قابلیت ارایه بازخوردِ درلحظه برای تمام مراحل تولید و فرایندهای آن را دارند. کارخانه دیجیتال با تکیه بر تولید هوشمند، فناوری اطلاعات و عملیات را یکی می‌کند و این مهم باعث تحولی شگرف در شفافیت فرایندها، کنترل‌پذیری آن‌ها، بهبود سطح عملیات‌ روزانه و ارتقا کارایی می‌شود.

سرانجام در حوزه مدیریت زنجیره تامین تمرکز کارخانه دیجیتال بر کاهش زمان انبارداری، افزایش تعداد تامین‌کنندگان و ایجاد شبکه‌ای کارآمد از تهیه مواد اولیه تا فروش محصول روی قفسه‌های فروشگاهی است.

 مزایای کارخانه دیجیتال چیست؟

اصلی‌ترین تاثیر کارخانه دیجیتال بر فرایندهای سازمان و به‌خصوص تولید است. در نگاه اول و بدون کم‌ترین بررسی می‌توان به این نتیجه رسید که اشتباه انسانی و خطاهای مربوط به تحلیل نادرست داده‌ها از طریق خودکارسازی سیستم تبادل داده‌ها کاهش چشم‌گیری پیدا می‌کند.

کارخانه دیجیتال باعث ایجاد یک فرایند تولید پیوسته و خودکار می‌شود که نتیجه آن کاهش و از بین بردن خطاهاست. معمولا در سیستم‌های سنتی و مبتنی بر فرد که داده‌ها روی کاغذ ثبت و ضبط می‌شوند درصد بالای خطا باعث هدررفت منابع، هم مالی و هم زمانی، می‌شود. کارخانه دیجیتال با یکی کردن تمام این فرایندها حتی به فرد ناظر هم برای انجام وظایفش نیازی ندارد.

کارخانه دیجیتال در قدم بعدی باعث انعطاف‌پذیری زنجیره‌ تامین می‌شود. این فناوری باعث کاهش هزینه‌ها، هزینه‌یابی نقطه‌ای و دقیق و انتخاب بهترین تامین‌کننده می‌شود. همچنین از آن‌جایی که کارخانه دیجیتال سرعت و چابکی را برای فرایندها به ارمغان می‌آورد؛ امکان هرگونه تغییر درلحظه و آنی را برای تغییر تامین‌کننده یا تغییر در بخشی از فرایند زنجیره‌تامین در اختیار سازمان‌ها می‌گذارد.

امکان تصمیم‌گیری دقیق‌تر و کارآمدتر مزیت دیگری‌ست که کارخانه دیجیتال در اختیار کسب‌‌وکارها می‌گذارد. همچنین فراهم‌ کردن داده‌های شفاف به‌همراه ایجاد دیدگاه وسیع برای مدیران در امر تصمیم‌گیری دو مزیت دیگر کاربردی‌ای‌ است که سازمان‌ها با کارخانه دیجیتال می‌توانند به آن دست پیدا کنند.

اما پیشروترین فناوری‌ای که کارخانه دیجیتال در اختیار کسب‌وکارها می‌گذارد امکان تست و بررسی محصولات در فضای مجازی و دیجیتال است. مهندسان محصول و طراحان آن می‌توانند با ابزارهای دیجتال مانند AR و VR پیش از این‌که هزینه هنگفتی برای طراحی محصول اولیه کنند آن را در این فضای مجازی بررسی و ایرادات آن را رفع کنند.

در یک کلام باید گفت کارخانه‌ دیجیتال محیط خلاقانه‌ای را پدید می‌آورد که هم نوآوری را تقویت می‌کند و هم باعث افزایش بهروه‌وری به واسطه شفافیت داده‌ها و سرعت تولید و اشتراک‌گذاری آن‌ها می‌شود. در کارخانه دیجیتال فرایندهای سنتی و دیجیتالی در زنجیره تامین و عملیات تولید درهم آمیخته شده و قادرند تمام کارایی و عملکرد سازمان را چندین پله ارتقا دهند.

چالش‌های پیاده‌‌سازی کارخانه دیجیتال

دیجیتالی شدن به‌طورکلی باعث بهینه‌سازی تمام جنبه‌های کسب‌وکارهای سنتی می‌شود. کارخانه دیجیتال از سوی دیگر تمام فرایندهای یک سیستم تولیدی و صنعتی را دیجیتالی و به رهبران و مدیران کمک می‌کند تا با خودکارسازی فرایندهای دستی و زمان‌بر بتوانند تمرکز خود را صرف توسعه محصولات و خدمات جدید کنند. فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری، ایجاد مسیرهای جدید درآمدی و توسعه فردی و شغلی کارکنان بخشی از کمک‌هایی‌ست که یک فضای کار دیجیتال به طور‌عام و یک کارخانه دیجیتال به‌طور خاص برای کسب‌‌وکارها به وجود می‌آورد.

البته پیاده‌سازی این فضای دیجیتال، چه در بعد ستادی و چه غیرستادی، چالش‌هایی به همراه دارد. بسیاری از شرکت‌هایی که در حال حاضر به دل انقلاب چهارم صنعتی زده‌اند؛ برای عملیاتی کردن بسیاری از مفاهیم دیجیتالی و یکپارچه‌سازی آن با چالش روبه‌رو هستند.

برخی از این چالش‌ها به خود سازمان‌ها باز می‌گردند و برخی نیز نتیجه عوامل بیرونی هستند. در ادامه برخی از این چالش‌ها را بررسی می‌کنیم.

هزینه‌های بالا

درست است که استفاده از فضای دیجیتال، خواه کارخانه دیجیتال باشد یا فضای کار، باعث کاهش هزینه‌ها در طول زمان می‌شود. اما پیاده‌سازی و استقرار آن نیازمند هزینه‌هایی‌ست که گاهی اوقات به کام کسب‌وکارها خوش نمی‌نشیند. فضاهای دیجیتال معمولا به‌صورت ماژولار عرضه می‌شوند و بسته به نیازها و فرایندهای خاص کسب‌‌وکارها هزینه‌های متفاوتی برای آن‌ها به همراه دارد. برای عبور از این چالش دانستن این نکته حیاتی‌ست که این سیستم‌ها در نهایت در یک بازه ۳ تا ۵ ساله تمام هزینه‌های خود را جبران می‌کنند.

مهارت کار با فناوری

آموزش کارکنان برای استفاده و انطباق با سیستم‌های جدید همیشه کاری سخت و گاهی طاقت‌فرساست. مقاومت در برابر تغییر، عدم وجود دانش کافی برای کار با سیستم‌های جدید و ترس کارکنان از جایگزین شدن‌شان با ماشین همیشه موانع سختی برای کسب‌وکارها در مسیر تغییر و تحول، به‌خصوص از نوع دیجیتالی‌اش است. راهکار سازمان‌ها اما در کلیدواژه آموزش خلاصه می‌شود. آموزش کارکنان از یک‌سو و تشریح دقیق نیاز سازمان به فضای دیجیتالی می‌تواند این سد مقاومت را در هم شکسته و به شما اجازه دهد با فراغ بال به پیاده‌سازی نیازهای دیجیتالی‌تان بپردازید.

فرهنگ سازمانی

گاهی اوقات فرهنگ (عادت) استفاده از فرایندهای سنتی و دستی به قدری در سازمان ریشه‌ دوانده که همچون پوسته‌ای سخت از ورود هر فناوری جدیدی‌ به درون خود جلوگیری می‌کند. تغییر فرهنگ سازمان اما با آموزش و برگزاری جلسه‌های توجیحی انجام نمی‌شود. فرهنگ سازمانی در ذهن رهبران آن متبلور می‌شود و اندک‌اندک همچون خون در رگ‌های سازمان جاری می‌شود. تغییر فرهنگ سازمانی نیازمند تغییر نگرش مدیران و صاحبان کسب‌وکار است. اگر به فکر پیاده‌سازی فضای دیجیتال در سازمان هستید، تغییر را از نوع نگرش سازمان شروع کنید.

ارزش آفرینی به‌واسطه تحول دیجیتال

هدف کلی تحول دیجیتال، که تمام سیستم‌ها، نرم‌افزارها و راهکارهایی مانند کارخانه دیجیتال و فضای کار دیجیتال را شامل می‌شود، دستیابی به یکپارچگی، انعطاف‌پذیری و چابکی فرایندهای سازمانی‌ست. در این بین ایجاد مدل‌های جدید کسب‌وکار به واسطه داشتن یک زیرساخت قدرتمند پس از یک دوره استفاده از این سیستم‌ها، که معمولا دوره‌های کوتاه‌مدتی هم هستند، مدیران سازمان‌ها را به سمت ایجاد یک مدل جدید کسب‌وکار سوق می‌دهد. مدلی که منعطف و پاسخ‌گوی نیازهای کسب‌‌وکار است. کارخانه دیجیتال محیط انعطاف‌پذیری را برای برگزاری کارگاه‌ها و آموزش‌های خلاقانه فراهم می‌کند. موارد کاربری ویژه یا فضای راهکارهای دیجیتال کاربران را به شروع ایجاد تحول دیجیتالی خود، با استفاده عملی از آخرین فناوری‌ها، تشویق می‌کند.

موارد کاربردی زنجیره ارزش عبارتند از:

• کاهش هزینه‌های محصول
• کاهش هزینه‌های رسیدن به اهداف کلی کارخانه
• یکپارچه‌سازی فرایند تولید محصول
• هوشمندسازی فرایند تجزیه و تحلیل کیفیت
• منعطف ساختن چرخه عمر محصول

کارخانه دیجیتال چه مزایایی برای کاربران دارد؟ 

کارخانه دیجیتال برای سازمان‌ها و صاحبان آن مزایای زیادی به‌همراه دارد. اما کاربران چطور؟ آن‌ها به چه شکل می‌توانند از مزایای یک کارخانه دیجتال بهره‌مند شوند. بگذارید قبل از پاسخ به این سوال ابتدا منظور از کاربران را مشخص کنیم. در این‌جا منظور از کاربر نه کارمندان و کارکنان که مشتریان و مخاطبان محصول یا خدمات شما هستند.

نخستین نتیجه به‌کارگیری تحول دیجیتال برای مشتریان ملموس شدن تغییر کیفیت محصولات و خدمات شماست. همچنین ارایه محصولات سفارشی‌شده و ایجاد مسیر منحصربه‌فرد سفر مشتری می‌تواند افزایش رضایت و بالا رفتن سطح فروش و درآمد شما را به‌همراه داشته باشد.

یک کارخانه دیجیتال می‌تواند سرعت تحویل سفارش‌ها را به شکل چشم‌گیری افزایش دهد و تعداد مشتریان شما را افزایش دهد.

افزایش تعداد مشتری به معنای درآمد بیش‌‌تر و شخصی‌سازی مسیر سفر مشتری باعث افزایش رضایت آن‌ها و سودآوری سازمان می‌شود.

ثمر؛ تولید هوشمند