بازار خدمات ابری در سال‌های آتی

مقدمه

شاید فکر کنید اصطلاح‌های «پردازش ابری»، «نرم‌افزار ابری» و «پلتفرم‌ ابری» همگی اصطلاحاتی جدید و نوآورانه‌اند؛ اما ایده اولیه پردازش ابری و سرورهای مجازی به دهه 60 میلادی بازمی‌گردد. طرح‌های جاه‌طلبانه شرکت‌های IBM و DEC بر محور به‌اشتراک‌گذاری زمان و استفاده از حداکثر زمان مفید کارمندان در سازمان با مشترک‌ کردن سرورها و امکان انجام کارها به‌صورت دورکاری از این دهه آغاز شد. حتی در دهه 70 میلادی هم راهکارهایی همچون Multics و CTSS توسط این شرکت‌ها ارایه شد که برای به‌اشتراک‌گذاری زمان مفید کارکنان عرضه شده بود.

اما واژه «پردازش ابری» به‌طور مشخص برای نخستین بار در سال 1996 در یکی از اسناد داخلی شرکت Compaq (CQ) استفاده شد. CQ یکی از شرکت‌های بزرگ فناوری اطلاعات آمریکایی بود که در سال 2001 توسط HP خریداری شد و تا سال 2013 نیز با همین نام در بازار فعالیت داشت.

سال‌های 2000 به بعد را باید نقطه اوج اهمیت و پیشرفت فناوری‌های ابری دانست، نخست در سال 2002 آمازون اقدام به ثبت یک شرکت فرعی به نام آمازون وب کرد. هدف آمازون وب کمک به توسعه‌دهندگان نرم‌افزار برای آسانی توسعه برنامه‌‌های کاربردی و نوآورانه بود. آمازون در سال 2002 سرویس S3 Simple Storage Service را معرفی کرد که در واقع نسخه کامل شده محصولی بود به نام پردازش ابری منعطف (Elastic Compute Cloud). در سال 2008 گوگل هم به جرگه رقابت پیوست و پلتفرم ابری خود به‌نام Google App Engine را به بازار معرفی کرد. حتی ناسا هم از قافله عقب نماند و محصول خود به نام Nebula را در همین سال روانه بازار کرد.

در سال 2010 مایکروسافت راهکار Azure را به بازار عرضه کرد. مابین سال‌های 2010 تا 2020 شرکت‌های مختلفی از جمله OpenStack، Oracle، اقدام به عرضه سرویس‌های ابری خود کردند.

سرویس‌های ابری؛ فرصت‌ها و محدودیت‌ها، چالش‌ها و توانمندی‌ها

چرا ابری؟

انگیزه استفاده سازمان‌ها از خدمات ابری چیست؟ هر سازمانی نگران افزایش هزینه‌هاست و به دنبال راهی برای کاهش هرچه بیش‌تر آن‌ها. از سوی دیگر سرعت اقتصاد جهانی این روزها به هیچ سازمان و ارگانی فرصت خطا و اشتباه نمی‌دهد. گاه یک اشتباه کوچک در هزینه‌یابی یا سرمایه‌گذاری اشتباه در بخشی از بازار علاوه‌بر از دست‌ رفتن منابع مالی ممکن است سازمان‌ها را نسبت به رقبا چندین سال عقب براند. این روزها استفاده از سیستم‌های دیجیتال انتقال اطلاعات و بازآفرینی مدل‌های کسب‌وکار با دیدگاه حداقل‌سازی هزینه‌ها به نیاز اصلی هر کسب‌وکاری بدل شده است. استفاده از خدمات ابری علاوه‌بر حذف هزینه‌های تهیه سخت‌افزارها و زیرساخت‌های لازم برای استقرار نرم‌افزارهای سازمانی باعث سرعت گرفتن حرکت سازمان‌ها به سوی سودآوری بیش‌تر شده و انگیزه اصلی کسب‌وکارها برای استفاده از این سرویس است.

سیاست‌های قانون‌گذاری و سرویس‌های ابری

درست است که استفاده از خدمات ابری محدودیت کم‌تری نسبت به سایر خدمات دارد، اما به این معنی نیست که خدمات ابری بدون محدودیت است. محدودیت خدمات ابری بیش‌تر مربوط است به سیاست‌های نظارتی و رگولاتوری دولت‌ها. با عوض شدن مدل‌های کسب‌وکار و حرکت آن‌ها به سوی دیجیتالی شدن و نیاز سازمان‌‌ها به تغییر و استفاده از خدمات نوین، هر کشور و دولتی هم برای حفاظت از داده‌ها و تامین امنیت سایبری خود دست به تنظیم مقررات و اجرای سیاست‌های نظارتی می‌زند. سازمان‌ها از طرفی باید در چارچوب این قوانین فعالیت خود را در فضای ابری ادامه دهند و از طرفی باید با منعطف کردن خود جلوی ریزش مشتری و درآمدهایشان را بگیرند.

فرصتی بزرگ برای سازمان‌های کوچک

تا قبل از معرفی و این‌چنین فراگیر شدن خدمات ابری، شاید استفاده از نرم‌افزارهای اختصاصی و مدیریتی صرفا مخصوص سازمان‌های بزرگ و صنعتی بود. امروز با ظهور این سرویس و کاهش چشم‌گیر هزینه‌های زیرساختی، کسب‌وکارهای کوچک و متوسط هم به جرگه استفاده از این سرویس برای بهره‌گیری از مزیت‌های آن‌ پیوسته‌اند. علاوه‌بر این‌که هزینه‌های خرید و استفاده از خدمات ابری در قیاس با خدمات راه‌اندازی سیستم‌ها در محل بسیار کم‌تر است. توانمندی سازمان‌ها در استفاده حداکثری از ظرفیت موجود، چه برای نیروهای انسانی چه سایر منابع باعث افزایش سرعت پیشرفت سازمان‌ها شده است. کسب‌وکارهای کوچک بسیاری با استفاده از خدمات ابری تبدیل به متوسط و از متوسط تبدیل به سازمان‌های بزرگ شده‌اند، این مسیر پیشرفت همچنان برای سازمان‌ها ادامه‌دار و ممکن است.

انواع سرویس‌های ابری

سرویس‌های ابری صرفا بر یک حوزه متمرکز نیستند و انواع مختلفی را شامل می‌شوند. در بررسی اصطلاحات پردازش ابری به عناوین بعضا عجیبی برمی‌خوریم که ممکن است ما را گیج کنند. عناوینی مانند SaaS، PaaS،  IaaS. درادامه به بررسی اجمالی هریک و معرفی کارایی آن‌ها خواهیم پرداخت.

IaaS (زیرساخت به‌عنوان یک خدمت): یا ارایه زیرساخت به عنوان خدمات، پایه‌ای‌ترین نوع سرویس‌های ابری است. این سرویس شامل عملیات‌ اصلی پردازش، ذخیره‌سازی و شبکه‌سازی منابع موردنیاز سازمان‌هاست. تصمیم سازمان‌ها به استفاده از خدمات مبتنی بر IaaS به شکل قابل توجهی باعث کاهش هزینه‌های تجهیزات و سخت‌افزارهای موردنیاز می‌شود. همچنین به سازمان‌ها چابکی بی‌نظیری برای بالا بردن سرعت تطبیق خود با بازار می‌دهد.

PaaS (پلتفرم به‌عنوان یک خدمت): یک محیط کاملا توسعه ‌یافته و مجهز ابری است. این سرویس به سازمان‌‌ها اجازه می‌دهد تمام عملیات موردنیازشان، از یک پردازش ساده ابری تا استفاده از برنامه‌های پیچیده سازمانی را به‌راحتی انجام دهند. همانند IaaS ارایه PaaS شامل تمام منابع موردنیاز برای پردازش و ذخیره و شبکه‌سازی عملیات‌های سازمانی است. به‌علاوه این‌که PaaS ابزارهای توسعه، ابزار تحلیل هوش تجاری و سیستم‌های مدیریت دیتابیس را نیز در اختیار کسب‌وکارها می‌گذارد.

SaaS (نرم‌افزار به‌عنوان یک خدمت): جیمیل، برنامه‌های مدیریت وظایف آنلاین و مایکروسافت 365 همگی مثال‌هایی از ارایه نرم‌افزار به عنوان خدمت است. با استفاده از خدمات مبتنی بر SaaS سازمان شما به تمام ویژگی‌های گفته شده بالا دست خواهد یافت. استفاده از منابع موردنیاز برای پردازش، ذخیره و شبکه‌سازی، برنامه‌های کاربردی تحلیل داده‌ها و... همگی توسط شرکت ارایه‌دهنده در قالب سرویس‌های SaaS به شرکت‌های کاربر تحویل داده می‌شود و کاربران فقط با یک خط اینترنت امن از طریق مرورگر به آن متصل و از خدماتش استفاده می‌کنند.

به‌طور کلی استفاده از خدمات ابری در سال‌های اخیر روند رو‌به‌رشدی داشته است. ورود شرکت‌های بزرگ و رقابت شدید آن‌ها برای ارایه بهترین راهکارها و خدمات ابری نیز گواهی بر این موضوع است که آینده نرم‌افزارها و خدمات ارتباطی به‌خصوص برای شرکت‌ها و سازمان‌ها بر بستر اینترنت و فضای ابری ادامه پیدا خواهد کرد. در ادامه نگاهی به وضعیت بازار این فناوری در جهان و تحلیل آن در سال‌های پیش رو می‌اندازیم.

رشد سهم بازار خدمات ابری از سال 2019

امروز کسی نیست که با واژه‌های «همه‌گیری»، «کووید-19»، «قرنطینه» و این دست کلمات آشنایی نداشته باشد. کلماتی که از سال پرآشوب 2019 وارد فرهنگ لغات روزمره‌ بیش‌تر مردم این کره خاکی شدند؛ یعنی سالی که برای خیلی از بازارها سال سقوط و رکود و برای برخی دیگر نیز سال رونق و شکوفایی بود. یکی از بازارهای شکوفای شرایط همه‌گیری، قطعا بازار خدمات ابری بوده است. ارزش بازار خدمات ابری در سال 2019 با جهشی 17درصدی از 227.8 به 266.4 میلیارد دلار در سال 2020 رسید. افزایش ارزش بازار هریک از حوزه‌های خدمات ابری را در ادامه بررسی می‌کنیم:

• خدمات IaaS از 40.3 میلیارد دلار در 2019 به 50 میلیارد دلار در 2020.
• خدمات PaaS از 32.2 میلیارد دلار در 2019 به 39.7 میلیارد دلار در 2020.
• خدمات SaaS از 99.5 میلیارد دلار در 2019 به 116 میلیارد دلار در 2020.

این رشد در همه حوزه‌های خدمات ابری وجود داشته است و انتظار می‌رود در سال‌های پیش‌ رو نیز ادامه‌دار باشد. افزایش سرمایه در گردش نه فقط در این حوزه‌ها که در حوزه‌های تامین امنیت و ارایه خدمات متفرقه هم وجود داشته است.

آینده بازار خدمات ابری

موسسه تحقیقاتی گارتنر در گزارشی که در سال 2019 میلادی منتشر کرده است به بررسی آینده بازار خدمات ابری پرداخته است.

براساس این گزارش بزرگ‌ترین بخش بازار خدمات ابری در اختیار SaaS خواهد بود، با رشدی 116میلیارد دلاری در سال آینده که این حوزه را به بزرگ‌ترین بخش بازار خدمات ابری تبدیل کرده است. بالاترین میزان رشد را اما خدمات IaaS تجربه خواهند کرد، با رشدی 24 درصدی که بالاترین نرخ رشد در تمام بخش‌های این بازار است.

از نظر سید نَگ (Sid Nag)، رئیس بخش تحقیقات موسسه گارتنر، در سال 2022 دست‌کم 60 درصد سازمان‌ها حداقل یکی از فعالیت‌های‌شان را به سرویس‌های ابری منتقل می‌کنند. استفاده از سرویس‌های ابری شاید تا دیروز صرفا محدود به فضای ذخیره‌سازی و به‌اشتراک‌گذاری داده‌ها بود، اما امروز استفاده از این خدمات به نیاز اصلی سازمان‌‌‌‌ها برای پیشرفت در بلندمدت بدل شده است. بیراهه نیست اگر بگوییم آینده دنیای کسب‌وکارها با خدمات ابری گره خورده است.

منابع:

gartner.com

marketsandmarkets.com

channele2e.com

با قابلیت‌های ERP ابری تیم‌یار آشنا شوید