اینترنت اشیا (IoT) یا Internet of Things چیست؟
اگر کم‌ترین سروکاری با فضای دیجیتالی داشته باشید حتما با واژه IoT یا اینترنت اشیا آشنا هستید. فناوری نوینی که وقتی معرفی شد بسیاری را نگران کرد و بسیاری را خوشحال، طرفداران تئوری توطئه از کنترل زندگی انسان توسط ماشین‌ها گفتند و طرفداران فناوری از دیدن قابلیت‌های جدید و جذاب و کمک‌هایی که به بهتر شدن زندگی ما می‌کند سر از پا نمی‌شناختند. اما اینترنت اشیا واقعا چیست و چگونه می‌تواند زندگی روزمره انسان را تحت تاثیر قرار دهد و آن را دست‌خوش تغییرات گسترده کند؟
اینترنت اشیا به شبکه‌ی به‌هم پیوسته‌‌ای از دستگاهها و فناوری‌هایی گفته می‌شود که ارتباط بین دستگاهها با فضای ابری و ارتباط دستگاهها با خودشان را تسهیل می‌کند. به لطف وجود تراشه‌های کامپیوتری ارزان قیمت و اینترنت پهن‌باند هم‌اکنون میلیارد‌ها دستگاه در سراسر جهان به این قابلیت مجهز شده‌اند. اینترنت اشیا به اندازه‌ای عمومی‌ست که هر دستگاهی از مسواک گرفته تا خودروها می‌توانند از قابلیت‌های آن برای دریافت داده‌ها، پردازش آن‌ها و ارایه پاسخ هوشمندانه به کاربر استفاده کنند.
اینترنت اشیا تمام وسایل روزمره‌ای که با آن‌ها سروکار داریم را با اینترنت ادغام می‌کند، متخصصان و دانشمندان از دهه 90 میلادی مشغول اضافه کردن سنسورها و پردازنده‌ها به دستگاه‌های مختلف بود‌ه‌اند، اگرچه در آغاز فرایندها به کندی پیش می‌رفتند و پردازنده‌ها نیز بزرگ و گران‌قیمت بودند اما با پیشرفت فناوری و پرسرعت شدن پردازش‌گرها و ارزان‌تر شدن آن‌ها پردازش اطلاعات و کیفیت سنسورها نیز بهتر و بهتر شد و سرانجام آن‌چه امروز به‌عنوان اینترنت اشیا می‌شناسیم متولد شد.
اینترنت اشیا چگونه کار می‌کند؟
سیستم‌های معمول اینترنت اشیا از طریق جمع‌آوری و مبادله‌ی درلحظه داده‌ها فعالیت‌های خود را پیش می‌برند، به‌طورکلی اینترنت اشیا از سه جز اصلی تشکیل شده است.
دستگاه‌های هوشمند:
دستگاه‌های هوشمند فارغ از این‌که تلویزیون باشند یا تجهیزات ورزشی، به دستگاه‌هایی گفته می‌شود که قابلیت پردازش داده‌ها را دارند. این دستگاهها داده‌ها را از محیط، ورودی‌های کاربر و الگوهای استفاده از دستگاه جمع‌آوری و با برنامه‌های مخصوص IoT در اینترنت به‌اشتراک می‌گذراند.
برنامه‌های مخصوص اینترنت اشیا:
یک برنامه مخصوص IoT شامل مجموعه‌ای از خدمات و نرم‌افزارهایی‌ست که داده‌های فرستاده شده از سوی دستگاه‌های هوشمند را دریافت و پردازش می‌کند. این برنامه‌ها برای پردازش داده‌ها از هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی استفاده می‌کنند و بر پایه‌ی آن تصمیمات آگاهانه می‌گیرند، داده‌های پردازش شده به دستگاه هوشمند مخابره می‌شوند و دستگاه مجهز به فناوری اینترنت اشیا پاسخ هوشمندانه‌ای به درخواست کاربر می‌دهد.
رابط کاربری گرافیکی:
دستگاه یا دستگاه‌های مجهز به فناوری اینترنت اشیا می‌توانند از طریق یک رابط کاربری گرافیکی مدیریت شوند. برای مثال هر دستگاه هوشمند می‌تواند از طریق یک برنامه موبایل یا وبسایت استفاده شود و عملکردهای مختلف آن مدیریت شود.
حالا که با اجزای اصلی اینترنت اشیا آشنا شدید به سراغ چند مثال از دنیای واقعی می‌رویم تا بیش‌تر با دستگاه‌های مبتنی بر این فناوری نوین آشنا شوید.
خودروهای هوشمند:
راه‌های زیادی برای اتصال خودروها به اینترنت وجود دارد، این اتصال می‌تواند از طریق دوربین‌های روی داشبورد، سیستم‌های اطلاعات سرگرمی یا حتی اتصال تمام سیستم‌های خودرو به اینترنت باشد. شاید بپرسید که اتصال خودرو به اینترنت چه مزایایی دارد؟ در پاسخ باید گفت خودروهای خودران اطلاعات مختلف سیستم‌های موجود از قبیل شتاب موتور، ترمز‌ها، وضعیت چرخ‌ها، کیلومتر شمار و مصرف بنزین را پایش می‌کند و درلحظه راننده را از وضعیت خودرو مطلع می‌کند. همچنین استفاده از سیستم مکان‌یابی (GPS) پیشرفته و اطلاع از محل خودرو نیز قابلیت مهم دیگر خودروهای هوشمند است.
از خودروهای هوشمند استفاده‌های متفاوتی می‌شود، مانند:
- پایش خودروهای خدمات عمومی به‌منظور افزایش بهره‌وری و کاهش مصرف سوخت با انتخاب مسیرهای جایگزین کوتاه‌تر.
- کمک به والدین برای کنترل رفتار فرزندانشان در هنگام رانندگی.
- ارسال خودکار پیام برای دوستان و اعضای خانواده در صورت بروز تصادف.
- بالا رفتن دقت در نگهداری و کنترل سیستم‌های خودرو.
خانه‌های هوشمند:
اینترنت اشیا در خانه‌های هوشمند بر بالارفتن بهره‌وری مصرف انرژی و ایمنی خانه‌ها در کنار تقویت شبکه‌سازی در آن‌ها تمرکز دارد. برای مثال ساکنان خانه‌های هوشمند می‌توانند از طریق مانیتورهای موجود در خانه از میزان مصرف برق اتاق‌های مختلف مطلع شوند یا ترموستات‌های هوشمند می‌توانند با دقت بالا دمای خانه را کنترل کنند. سیستم‌های امنیتی مانند قفل درها و دوربین‌های مدار بسته از خانه در برابر دزدی و سایر خطرات موجود محافظت می‌کنند.
خانه‌های هوشمند قابلیت‌های زیادی دارند از جمله:
- خاموش کردن خودکار دستگاه‌هایی که از آن‌ها استفاده نمی‌شود.
- مدیریت و نگهداری خانه‌های اجاره‌ای.
- پیدا کردن اشیا گمشده مثل دسته کلید‌ها و کیف پول‌ها.
- خودکارسازی وظایف روزمره مثل دم کردن قهوه یا جارو زدن منزل.
ساختمان‌های هوشمند:
ساختمان‌هایی مانند مدارس، دانشگاه‌ها یا ساختمان‌هایی با کاربری عمومی نیز می‌توانند به اینترنت اشیا مجهز شوند، موارد استفاده از این فناوری در ساختمان‌ها از این قرارست:
- کاهش مصرف انرژی.
- کاهش هزینه‌های نگهداری.
- استفاده از ساختمان‌ها با بهره‌وری بالاتر.
شهرهای هوشمند:
هوشمند شدن شهرها آینده‌ی اجنتاب‌ناپذیر استفاده از فناوری اینترنت اشیاست، زمانی که خودروها، خانه‌ها و ساختمان‌ها به این فناوری مجهز می‌شوند خودبه‌خود و بدون تشریفات خاصی شهرها نیز کم‌کم هوشمند می‌شوند.
استفاده از IoT در محیط‌های شهری برنامه‌ریزی توسعه و پیشرفت شهرها را اثربخش می‌کند. استفاده از این فناوری در حوزه‌های مختلفی مثل حل مشکلات زیرساخت‌ها، سلامت و محیط زیست کاربرد دارد و به مدیریت کارآمد آن‌ها کمک می‌کند. در شهرهای هوشمند شاهد کاربست اینترنت اشیا در این حوزه‌ها هستیم:
- اندازه‌گیری میزان آلودگی هوا و تشعشات مضر در شهرها.
- کاهش هزینه‌های مصرف انرژی، مثلا استفاده از چراغ‌های راهنمای هوشمند.
- پایش همیشگی زیرساخت‌های شهری از قبیل خیابان‌ها، کوچه‌ها و انشعابات اصلی.
اینترنت اشیا در حوزه‌ی صنعت
اینترنت اشیای صنعتی (IIoT) به هوشمندسازی دستگاه‌های مورد استفاده در تولید، خرده‌فروشی، سلامت و سایر سازمان‌ها برای ایجاد بهره‌وری در کسبوکارها اشاره دارد. دستگاه‌های صنعتی از سنسورها گرفته تا تجهیزات سنگین، به صاحبان کسبوکار اطلاعات دقیق و در لحظه را ارایه می‌کنند و هدف غایی آن‌ها بهبود عملکرد کسب‌وکارست. استفاده از این فناوری همچنین به سازمان‌ها اطلاعات مفید و قابل پردازشی درخصوص مدیریت زنجیره تامین، حمل‌ونقل، مدیریت منابع انسانی و تولید می‌دهد و باعث کاهش هزینه‌ها و افزایش درآمد می‌شود.
در حال حاضر سیستم‌های اینترنت اشیای صنعتی در حوزه‌های زیر در حال فعالیت هستند که هرکدام را به صورت اجمالی بررسی می‌کنیم.
تولید
IoT در سازمان‌های تولیدی با استفاده از گزارش‌های پیش‌گیرانه از خرابی و خارج شدن دستگاهها از جریان تولید جلوگیری می‌کند و با فناوری‌های پوشیدنی از سلامت کارگران محافظت می‌کند. کلاه‌های ایمنی هوشمند، دوربین‌های دیجیتالی و تجیهزاتی مانند این از جمله ابزارهای حفاظت از جان کارگران هستند.
تولید خودکار
استفاده از ربات‌ها به جای انسان در خطوط تولید چندسالی‌ست که روند افزایشی داشته، حالا با کمک فناوری اینترنت اشیا، با پایش دایمی و دقیق دستگاهها می‌توان عملکرد آن‌ها را بهبود و عمر مفیدشان را افزایش داد.
حمل‌ونقل
اینترنت اشیا در حوزه‌های بازرگانی و صنعتی به مدیریت زنجیره تامین شامل مدیریت انبار، تامین‌کنندگان، مدیریت ناوگان حمل‌ونقل و برنامه‌ریزی برای نگهداری و تعمیرات کمک‌های شایانی می‌کند. شرکت‌های حمل‌ونقل از IoTهای صنعتی برای نظارت بر دارایی‌ها و مدیریت مصرف سوخت استفاده می‌کنند.
خرده‌فروشی
بهترین مثال درباره‌ی استفاده از اینترنت اشیا در حوزه‌ی خرده‌فروشی شرکت آمازون است، این شرکت با اتصال بخش‌های مختلف کسبوکار، از ثبت سفارش گرفته تا ارسال به آدرس خریدار را با استفاده از هوشمندسازی حاصل از IoT انجام می‌دهد و مزایای ایجاد شده از آن نیز برای تقریبا هرکسی که با این شرکت آشنا باشید روشن است.
اینترنت اشیا و زندگی شخصی انسان
اینترنت اشیا تاثیر عمیقی بر زندگی و کار انسان گذاشته است. این فناوری به دستگاهها اجازه می‌دهد تا کارهای سنگین‌تر و وظایف تکراری و خسته‌کننده را انجام دهند و بهره‌وری، آسایش و تعادل بیش‌تر بین زندگی شخصی و شغلی را برای افراد فراهم می‌کند.
برای مثال می‌خواهیم به اتفاقات یک روز صبح در حالی که از دستگاه‌های هوشمند استفاده می‌کنید نگاهی بی‌اندازیم. هنگام صبح که صدای زنگ گوشی‌تان را خاموش می‌کنید یک دستور برای قهوه‌جوش‌تان می‌رود تا قهوه را دم کند و هم‌زمان پرده‌‌های اتاق خواب‌تان هم کنار زده می‌شود. یخچال شما به‌طور خودکار مواد غذایی رو به اتمام را تشخیص می‌دهد و سفارش خرید آنلاین را ثبت می‌کند، حتی اجاق گازتان نیز می‌تواند برخی خوراک‌های از پیش آماده را برای‌تان بپزد تا نگرانی از بابت ناهارتان نداشته باشید. ساعت هوشمندتان جلسه‌های امروز را یادآوری می‌کند و خودروی خودران‌تان بدون معطلی و با انتخاب مسیرهای بدون ترافیک شما را به محل کارتان می‌برد، این‌ها تنها بخشی از مزایای دنیای نامتناهی IoT در زندگی روزمره است.
مزایای اینترنت اشیا برای کسبوکارها
تسریع نوآوری
اینترنت اشیا به کسبوکارها اجازه‌ی پردازش عمیق داده‌ها و کشف فرصت‌های تازه را می‌دهد. یکی از بدیهی‌ترین مثال‌های ممکن ایجاد کمپین‌های بازاریابی هدفمند با استفاده از داده‌های جمع‌آوری شده از رفتار مشتریان است.
تبدیل داده‌های خام به اطلاعات معتبر از طریق هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی
جمع‌آوری داده‌ها و روندهای تاریخی می‌تواند برای پیش‌بینی آینده استفاده شود. برای مثال اگر ارایه گارانتی و وارانتی با استفاده از داده‌های پردازش شده هوش مصنوعی ارایه شود، به‌راحتی تاریخ تعویض و نیاز به نگهداری تجهیزات مشخص می‌شود.
افزایش امنیت
پایش و نظارت دایمی بر زیرساخت‌های فیزیکی و دیجیتالی باعث بهبود عملکرد، افزایش بهره‌وری و کاهش مخاطرات امنیتی می‌شود. برای مثال داده‌های جمع‌آوری شده می‌تواند با سخت‌افزار‌ها و چارچوب‌های نرم‌افزاری ترکیب شود و در به‌روزرسانی‌های مختلف سیستم استفاده شود.
راهکارهای انحصاری سازمانی
فناوری اینترنت اشیا می‌تواند برای افزایش رضایت مشتریان شخصی‌سازی شود. ساخت راهکارهای انحصاری با توجه به فرایندهای خاص هر سازمان می‌تواند بسیاری از نیازهای آنان را در مدیریت اثربخش آن‌ها برطرف کند.
در اینترنت اشیا از چه فناوری‌هایی استفاده می‌شود؟
پردازش مرزی
فناوری پردازش مرزی، همان‌طور که از اسمش پیداست به دستگاه‌های هوشمند اجازه می‌دهد کاری بیش‌از توان‌شان انجام دهند. این فناوری باعث می‌شود تا دستگاه‌های هوشمند در اینترنت کاری فراتر از ارسال و دریافت داده‌ها انجام دهند. این فناوری قدرت پردازش دستگاهها را افزایش می‌دهد و تاخیر در ارتباطات را به حداقل می‌رساند.
پردازش ابری
این فناوری به منظور ذخیره‌سازی داده‌ها روی فضای ابری و دسترسی به آن‌ها از هرجا کاربرد دارد، البته امروزه گستره‌ی استفاده از این فناوری بسیار بیش‌تر شده است و فضاهای ابری از صرفا محلی برای ذخیره‌سازی داده‌ها تبدیل به محیط‌های کاری و دفاتر کار دیجیتال شده‌اند.
یادگیری ماشینی
یادگیری ماشینی مجموعه‌ای از نرم‌افزارها و الگوریتم‌هاست که برای پردازش داده‌ها و گرفتن تصمیمات بر پایه‌ی آن‌ها توسعه داده شده. این الگوریتم‌ها می‌توانند هم در فضای ابری، هم در پردازش مرزی استفاده شوند تا پردازش داده‌ها را هدفمند کنند.
فضای کار دیجیتال چگونه از اینترنت اشیا بهره می‌برد
فضای کار دیجیتال با کنار هم قرار دادن عناصر هوش مصنوعی و اینترنت اشیا عملکرد کسبوکارها را بهبود می‌بخشد. این فناوری با ترکیب داده‌های مختلف و پردازش عمیق آن‌ها به کسبوکارها برای استفاده موثرتر از اطلاعات و تصمیم‌گیری دقیق بر پایه‌ی آن‌ها کمک می‌کند.
فضای کار تیمیار به‌عنوان تنها فضای کار دیجیتال کشور و تنها فضای کار دیجیتال مبتنی بر ERP در جهان علاوه‌بر در اختیار داشتن تمام ویژگی‌ها و قابلیت‌های یک ERP کامل برای مدیریت فرایندهای کسبوکارها با هر‌اندازه‌ای بهینه شده است. استفاده از خدمات پردازش ابری، امنیت بالای داده ها، قابلیت مجهز شدن به جدیدترین فناوری‌ها، ارایه انواع گزارش‌های آماری، تحلیلی و توصیفی، وجود اتاق‌های کار تخصصی و مجازی برای انجام امور مختلف کسبوکار و مدیریت هوشمند و کاربردی فرایندها و جریان‌های کاری گوشه‌ای از قابلیت‌های فضای کار دیجیتال تیمیار است.