مدیریت توسعه محصول

کدام بخش‌های سازمان در مدیریت توسعه محصول نقش دارند؟

مدیریت توسعه محصول به دنبال ایجاد مسیری است که مقصد آن موفقیت کسب‌وکار در بازار است. طراحی محصول جدید، نگهداری از قابلیت‌ها و مزیت‌های آن و توسعه مزیت‌های جدید در آن کاری است که از یک نفر و یک واحد برنمی‌آید. از همین رو مدیریت توسعه محصول فرایندی است بین واحدی که با مشارکت واحدهای متنوعی از بازاریابی گرفته تا تولید انجام می‌شود.

نقطه تلاقی تمام فعالیت‌هایی که به توسعه محصول ختم می‌شود مدیر محصول است. مدیر محصول درواقع رهبر تیمی است که اعضای آن از واحدهای مختلف سازمان درکنار هم جمع شده‌اند و برای آینده محصول و مسیر آن برنامه‌ریزی می‌کنند. مدیر محصول درواقع نماینده محصول، مهندسی آن، نوآوری در آن، بازاریابی و مدیریت عملیات توسعه است.

مدیریت توسه محصول از هر سازمانی به سازمان دیگر متفاوت است. تفاوت در روش‌های مدیریت توسعه محصول به سیاست‌های کسب‌وکار، ویژگی‌های محصول و ویژگی‌های بازاری دارد که در آن فعالیت دارید. اما افراد و واحدهایی که در فرایند مدیریت توسعه محصول نقش دارند چه واحدهایی هستند؟ این واحدهای می‌توانند بنا به تفاوت‌های ساختاری و محصولی کسب‌وکار متفاوت باشند، اما در بیشتر سازمان‌ها، این بخش‌های یکی است. نمونه‌ای از واحدهای درگیر در فرایند مدیریت توسعه محصول از این قرار است:

• مهندسی: مهندسان این واحد بر چگونه ساخته شدن محصول نظارت دارند. آن‌ها از محدودیت‌ها و چارچوب‌های موجود به خوبی آگاه‌اند. واحد مهندسی وظیفه‌های مختلفی دارد، از توسعه ویژگی‌ها و قابلیت‌های جدید گرفته تا رصد بازار برای طراحی محصول و حتی زیرنظر گرفتن فعالیت‌ها و حرکت‌های رقبا در بازار.
• نوآوری: واحدی که خوشبختانه کم‌کم در حال پیدا کردن جایگاه خود در کسب‌وکارهای کشور است. واحد نوآوری باید به‌خوبی با ویژگی‌های محصول آشنا باشد و نیازهای بازار را نیز بشناسد. وظیفه آن‌ها ارایه گزارش‌هایی است که بتواند ویژگی‌های متمایز و رقابتی برای محصول ایجاد و آن را در مسیر رشد یاری کند. واحد نوآوری، در صورت وجود در سازمان، یکی از مهم‌ترین اعضای تیم‌ توسعه محصول است.
• بازاریابی: خط مقدم، نوک پیکان، صف اول و القاب این‌چنینی معمولا واحد بازاریابی و فروش سازمان را توصیف می‌کند. این واحد مستقیم با مشتریان در ارتباط است و گاهی نیز کار واحد خدمات پس از فروش را هم انجام می‌دهند. بازاریابان به‌خوبی از نیازهای مشتری آگاه‌اند و به ویژگی‌های محصول واقف. حضور آن‌ها در جلسه‌های تیم‌ مدیریت توسعه محصول الزامی است.
• عمیات: منظور از عملیات، واحدی جداگانه در سازمان نیست که کار عملیات را انجام دهد. بلکه منظور فرد یا بخشی است که مدیریت عملیات توسعه محصول را عهده‌دار است. این بخش به مدیریت بودجه، تخصیص منابع بین واحدها، تسهیل کار گروه و فرایندهای این‌چنینی می پردازد.
• مدیر محصول: مدیر محصول نقش کلیدی در تمام فرایند مدیریت توسعه محصول دارد. او مسئول تعیین استراتژی و مشخص می‌کند چه چیزی در چه زمانی باید تحویل شود. با ذی‌نفعان درون و برون‌سازمانی صحبت می‌کند و تمام سعی‌اش بر این است که توسعه محصول از ریل خارج نشود.

مدیریت توسعه محصول؛ مراحل و فرایندها

مدیریت توسعه محصول یک فرایند تک بعدی و محدود به چند مرحله کوتاه نیست. فرایندهای توسعه یک محصول بین ۷ یا ۸ مرحله است. این مراحل باید با توجه به ویژگی‌های بازار و محصول تولیدی باشند. این روزها شاید برخی از مراحل این فرایند کوتاه‌تر شده باشند یا حتی دستخوش تغییر، اما هسته اصلی آن‌ها دست‌نخورده باقی است. این روزها اما با ظهور نرم افزارهای مختلف مدیریتی در بازار، فرایندهای توسعه محصول هم کم‌تر شده‌اند و هم آسان‌تر. البته که اهمیت هر مرحله هم‌چنان به قوت خود باقی‌ مانده و حتی مهم‌تر شده است.

شاید یکی از دلایل کاهش تعداد مراحل و فرایندهای توسعه محصول جدید سرعت بالای بازار باشد. این روزها آن‌قدر سریع سلیقه مخاطب تغییر می‌کند و تقاضای بازار نوسان دارد که طی کردن این همه مرحله برای محصول نه عقلانی است و نه صرفه اقتصادی دارد. نیازهای امروز بازار کسب‌وکارها را مجاب به استفاده از روش‌هایی می‌کند که برای توسعه محصول نیاز فرایندها به زمان و منابع اقتصادی را به حداقل برساند.

مدیریت توسعه محصول در مفاهیم جدید و امروزی بر سه مرحله اصلی تاکید دارد: تعریف، طراحی و توسعه. البته این مراحل به یک پیش‌نیاز وابسته‌اند: کشف. در ادامه این مراحل را دقیق‌تر توضیح می‌دهیم.

قبل از برداشتن نخستین گام برای توسعه محصول باید یک چیز را به‌خوبی تعریف کنیم و داشته باشیم: نیاز بازار. وقتی به فکر طراحی محصولی جدید باشید و برای آن زمان و هزینه بپردازید که بازار آن‌ را بخواهد. پس قبل از هرچیز از نیاز بازار مطمئن شوید. اما مراحل مدیریت توسعه محصول:

• شناسایی نیازهای بازار: محصولات برای رفع مشکل‌ها ساخته می‌شوند. پس به دنبال مشکلی باشید که نیاز به حل شدن دارد یا می‌توانید راه‌حل بهتری برای حل آن ارایه کنید. تعامل با مشتریان بالقوه، استفاده از پرسشنامه‌ها و استفاده از سایر روش‌های تحقیقی می‌تواند راهگشا باشد.
• فرصت‌ها را ببینید: هر مشکلی نیاز به یک راهکار اختصاصی ندارد. باید با نگاه دقیق و تحلیل مشکل‌ها آن‌چه نیاز است را تشخیص دهید و دقیقا آن را ارایه دهید. گاهی در یک مشکل آن‌قدر فرصت به‌وجود می‌آید که سود آن از ارایه یک راه‌حل جدید بیشتر است.
• اول مفهوم، بعد توسعه: برخی از مشکل‌هایی که محصول شما قرار است آن را حل کند واضح است و برخی دیگر خیلی به چشم نمیاید. اولین نیاز به هم‌فکریِ بین‌تیمی این‌جا خودش را بروز می‌دهد. برگزاری جلسه‌های متعدد، بروز خلاقیت و توسعه محصولی که بتواند مشکل‌های زیادی را حل کند.
• طبقه‌بندی راهکارها: قبل از هرچیزی از کارآمدی محصولتان مطمئن شوید. برای این‌کار باید در مرحله قبل همه جنبه‌های محصول و مشکلی که قرار است حل را مشخص کنید. مدیریت توسعه محصول یک فرایند چند بعدی است که نیاز به هماهنگی بین‌واحدی زیادی دارد. در همه این مراحل به یاد داشته باشید که محصول نهایی شما باید مطابق با سلیقه و نیاز مشتری نهایی آن باشد.
• ساخت یک مسیر برای توسعه محصول: با استفاده از هم‌فکری و نیازسنجی یک محصول مفهومی دارید. حالا برای تولید این محصول نیاز است تا یک مسیر را طی کنید. این مسیر را با استفاده از ابزارهایی مثل مدیریت پروژه و مدیریت جریان‌های کاری پیش ببرید و در تمام مسیر سعی کنید همواره به چارچوب اصلی وفادار باشید.
• ارایه محدود محصول به بازاری محدود: ممکن است محصولی که طراحی کرده‌اید از نظرتان بهترین باشید. اما وقتی این محصول را به بازار ارایه کنید با شکست روبه‌رو شوید. برای جلوگیری از این کار، محصول را به‌ تعداد محدود و به بازاری محدود عرضه کنید. اگر بازخورد مثبتی گرفتید کار را پیش برید. اگر غیر از آن بود، محصول را تغییر دهید.
• توجه همیشگی به موارد اصلاحی با توجه به بازخوردها:‌ محصول شما دیر یا زود نیاز به اصلاحات خواهد داشت. زمان و نوع این اصلاح‌ها را بازخوردهای بازار و مشتریان محصول به شما تعیین می‌کنند. استفاده از نرم‌افزار در این مرحله به این شکل به شما کمک می‌کند که جلوی ایجاد گلوگاه‌ها را بگیرید و روند کار و رسیدن محصول به بهترین نقطه خودش را تضمین کنید.

استفاده از نرم‌افزار یکپارچه مدیریت توسعه محصول EPR تیمیار به مدیران محصول و کسب‌وکارها کمک می‌کند تا در کنار مدیریت شفاف فرایندهای توسعه محصول، آن‌چه که دقیقا مهم است را بسنجند و به بازار ارایه کنند.